FUNKCJONOWANIE ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W DOBIE COVID – 19
W związku ze znoszeniem obostrzeń wywołanych COVID – 19, ze strony organizacji pozarządowych pojawiły się liczne pytania dotyczące możliwości realizowania ich celów statutowych, poprzez organizację między innymi: konferencji, szkoleń oraz warsztatów, a także w jakim miejscu ewentualnie mogłyby się one odbyć.
Odpowiedź na powyższe pytanie nie jest oczywista. Można ją wyinterpretować z wydanego w dniu 16 maja 2020 roku Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii [zwanego dalej: rozporządzeniem].
Rozporządzenie nie jest napisanie w sposób prosty i przejrzysty, a jego zapisy wprowadziły już w błąd niejedną organizację, z których część rozważała wznowienie organizacji szkoleń czy warsztatów w oparciu o § 13 ust. 2 ww. rozporządzenia. Wyczytano w nim bowiem, że zakazu zgromadzeń nie stosuje się do spotkań i zebrań związanych z działalnością organizacji pozarządowych.
Czy na pewno ?
Co o zakazach organizowania zgromadzeń i stosownych wyłączeniach stanowią przepisy?
Z § 13 ust. 1 rozporządzanie z 16 maja 2020 r. wynika, że do odwołania zakazuje się organizowania:
1) zgromadzeń w rozumieniu ustawy Prawo o zgromadzeniach,
2) innych niż określone w pkt 1 zgromadzeń organizowanych w ramach działalności kościołów i innych związków wyznaniowych oraz imprez, spotkań i zebrań niezależnie od och rodzaju, z wyłączeniem spotkań:
a) danej osoby z jej osobami najbliższymi lub z osobami najbliższymi osobie, z którą pozostaje we wspólnym pożyciu,
b) 2 osób.
Z kolei, w § 13 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia, wyłączono również spod ograniczeń spotkania i zebrania z ust. 1 pkt 2 związane z wykonywaniem:
czynności zawodowych lub zadań służbowych,
pozarolniczej działalności gospodarczej lub działalności rolniczej lub prac w gospodarstwie rolnym,
związanych z działalnością organizacji pozarządowych,
organizacją i przeprowadzeniem egzaminów określonych w odrębnych przepisach.
Powyższy sposób zapisu wprowadził w błąd wielu członków organizacji pozarządowych, którzy "wyczytali" z przedmiotowej regulacji, że w ten sposób zniesiono ograniczenia związane z organizowaniem działań statutowych organizacji.
Nic bardziej mylnego.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że wszelkie wyłączenia wskazane w § 13 ust. 1 pkt 2 a) i b) oraz ust. 2 nie dotyczą zgromadzeń, o których mowa w ustawie Prawo o zgromadzeniach. Tutaj cały czas obowiązuje bezwzględny zakaz zgromadzeń rozumianych, jako - zgrupowanie osób na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska w sprawach publicznych. Otwartości przestrzeni nie należy jednak rozumieć w znaczeniu słownikowym, tj. jako terenu odkrytego, niezabudowanego i nieporośniętego drzewami, lecz jako taką przestrzeń, w którą wkroczenie nie napotyka zasadniczych przeszkód (do której wstęp ma każdy z obywateli).
Ponadto w § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia do odwołania zakazano również organizowania zgromadzeń w ramach działalności kościołów i innych związków wyznaniowych oraz imprez, spotkań i zebrań niezależnie od ich rodzaju, z wyłączeniem spotkań danej osoby z jej osobami najbliższymi, lub spotkania wyłącznie dwóch osób.
Co istotne, w § 13 ust. 2 Rozporządzenia postanowiono, że ograniczeń o których mowa w § 13 ust. 1 pkt 2, zatem wskazanych wyłącznie w powyższym akapicie, nie stosuje się między innymi do spotkań i zebrań związanych z działalnością organizacji pozarządowych, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Jak wynika z powyższego, w stosunku do organizacji pozarządowych, jak do wszystkich innych osób, cały czas obowiązuje zakaz organizowania zgromadzeń, o którym mowa w ustawie Prawo o zgromadzeniach.
Jakie działania zatem mogą podejmować organizacje?
Zgodnie zatem z § 13 ust. 2 – organizacje pozarządowe w chwili obecnej mają możliwość organizowania wyłącznie spotkań i zebrań związanych z ich działalnością. Zauważyć jednak należy, że przepis nie stanowi o możliwości organizowania spotkań i zebrań w celu wykonywania wszelkiej działalności statutowej organizacji pozarządowej, a wyłącznie o organizowaniu spotkań i zebrań związanych z działalnością organizacji pozarządowej. Przedmiotowe sformułowanie, w świetle innych obowiązujących aktualnie regulacji rozumieć należy ściśle i nie należy go nadinterpretowywać. Intencją prawodawcy było ułatwienie funkcjonowania organizacjom pozarządowym i umożliwienie spotykania się przez ich członków w celu omawiania i dokonywania ustaleń w sprawach związanych z działaniem danej organizacji – organizacjom dotychczas bowiem nie przysługiwały szczególne uprawnienia jakie przysługiwały choćby przedsiębiorcom. Do takich działań nie należy jednak zaliczać organizowania warsztatów, szkoleń czy też konferencji w takiej formie, w jakiej miało to miejsce przed wystąpieniem COVID – 19.
Przyjęcie przeciwnego stanowiska, niż wyrażone powyżej, stałoby w sprzeczności zarówno z § 7 ust. 1 pkt 1 ppkt a) rozporządzenia, który z kolei wprowadził czasowe ograniczenie prowadzenia przez przedsiębiorców, jak też inne podmioty, działalności związanej z organizacją, promocją lub zarządzaniem imprezami, tj.: targi, wystawy, kongresy, konferencje, jak również z innymi przepisami, które zakazują miedzy innymi przebywanie w hotelach osób tam niezakwaterowanych.
Reasumując powyższe, po dokonaniu analizy aktualnie obowiązujących przepisów dojść należy do konkluzji, że w chwili obecnej organizacje pozarządowe nie mają możliwości organizowania konferencji, szkoleń, czy też warsztatów w formie tradycyjnej, tj. hotelu, sali konferencyjnej, klubie, czy też nawet we własnej siedzibie. Nie wyklucza to jednak możliwości organizowania takich warsztatów, szkoleń, czy też konferencji przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii (online), na co coraz większa liczba organizacji pozarządowych się decyduje.
Wskazania wymaga również, że powyższe ustalenia dotyczące braku możliwości organizowania przez fundacje i stowarzyszenia konferencji, szkoleń i warsztatów w: hotelu, sali konferencyjnej, czy też klubie, potwierdzone zostały w rozmowie z ekspertem – pracownikiem Ministerstwa Rozwoju.